บัญชีรายชื่อกฎหมายหลักและกฎหมายอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร มีดังนี้

1. พระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 และที่แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2535, (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2543, (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2550, (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2558 ซึ่งเป็นกฎหมายหลักในการควบคุมการก่อสร้าง ดัดแปลง รื้อถอน เคลื่อนย้าย ใช้หรือเปลี่ยนการใช้อาคาร 

2. กฎกระทรวงและประกาศกระทรวงมหาดไทยที่ออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร เช่น

- กฎกระทรวง ฉบับที่ 55 (พ.ศ. 2543) ออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522

- กฎกระทรวงกำหนดสิ่งที่สร้างขึ้นอย่างอื่นเป็นอาคารตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร พ.ศ. 2544  

- ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง กำหนดแบบใบอนุญาต คำขออนุญาต ใบรับรอง และใบแทนตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร

- ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง กำหนดสิ่งที่สร้างขึ้นอย่างอื่นตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร

3. กฎหมายว่าด้วยการผังเมือง เช่น พระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2562 ซึ่งเป็นกฎหมายที่ใช้ควบคุมการใช้ประโยชน์ที่ดิน การพัฒนาเมือง การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

4. กฎหมายเกี่ยวกับการส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ เช่น พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 ที่มีบทบัญญัติเกี่ยวกับการจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมสำหรับอาคารบางประเภท 

5. กฎหมายเกี่ยวกับการสาธารณสุข เช่น พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 ที่ใช้ควบคุมด้านสุขลักษณะ ความปลอดภัยของอาคาร 

6. กฎหมายอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น พระราชบัญญัติโรงแรม พ.ศ. 2547, พระราชบัญญัติทางหลวง พ.ศ. 2535, พระราชบัญญัติรักษาความสะอาดและความเป็นระเบียบเรียบร้อยของบ้านเมือง พ.ศ. 2535 เป็นต้น

เจ้าของอาคารหรือผู้ที่เกี่ยวข้องกับอาคารจำเป็นต้องศึกษาและทำความเข้าใจกฎหมายเหล่านี้ เพื่อให้การก่อสร้าง ดัดแปลง รื้อถอน เคลื่อนย้าย ใช้อาคาร เป็นไปอย่างถูกต้องตามหลักเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนด หากฝ่าฝืนอาจมีความรับผิดทั้งทางแพ่งและอาญา

เมื่อเน้นเพิ่มเติมในส่วนของกฎกระทรวงที่เกี่ยวข้องกับงานก่อสร้าง แรงลม แรงแผ่นดินไหว และคุณภาพวัสดุ จะมีกฎกระทรวงที่สำคัญ ดังนี้

1. กฎกระทรวงกำหนดการรับน้ำหนัก ความต้านทาน ความคงทนของอาคาร และพื้นดินที่รองรับอาคารในการต้านทานแรงสั่นสะเทือนของแผ่นดินไหว พ.ศ. 2550 ออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 ซึ่งกำหนดมาตรฐานการออกแบบอาคารให้สามารถต้านทานแรงแผ่นดินไหวได้

2. กฎกระทรวงกำหนดชนิดหรือประเภทของอาคาร ที่ต้องจัดให้มีผู้ตรวจสอบงานออกแบบและคำนวณส่วนต่างๆ ของโครงสร้างอาคาร พ.ศ. 2550 ที่กำหนดให้อาคารบางประเภทต้องมีการตรวจสอบงานออกแบบและคำนวณโครงสร้างโดยผู้เชี่ยวชาญ

3. กฎกระทรวงกำหนดวัสดุก่อสร้างสำหรับอาคารบางชนิดหรือบางประเภท เพื่อป้องกันอัคคีภัยหรือใช้ผลิตภัณฑ์วัสดุก่อสร้างที่ได้รับการรับรองมาตรฐาน พ.ศ. 2546 ที่กำหนดมาตรฐานของวัสดุก่อสร้างเพื่อป้องกันอัคคีภัยและวัสดุที่ได้รับการรับรองมาตรฐาน 

4. กฎกระทรวง ฉบับที่ 6 (พ.ศ. 2527) ออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 ที่มีข้อกำหนดเกี่ยวกับวัสดุและการรับน้ำหนักบรรทุกของอาคาร

5. กฎกระทรวงกำหนดสิ่งที่สร้างขึ้นอย่างอื่นเป็นอาคารตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร พ.ศ. 2544 ซึ่งมีข้อกำหนดเกี่ยวกับการออกแบบและก่อสร้างป้ายหรือสิ่งที่สร้างขึ้นสำหรับติดหรือตั้งป้ายเพื่อให้สามารถต้านทานแรงลม 

กฎกระทรวงเหล่านี้มีความสำคัญต่อการออกแบบและก่อสร้างอาคารให้มีความมั่นคงแข็งแรง ปลอดภัย สามารถต้านทานแรงธรรมชาติต่างๆ ได้ รวมทั้งกำหนดมาตรฐานของวัสดุก่อสร้างที่ใช้ในอาคารด้วย ผู้ที่เกี่ยวข้องกับการก่อสร้างอาคารต้องศึกษารายละเอียดของกฎกระทรวงเหล่านี้ให้เข้าใจและปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด เพื่อให้อาคารมีความปลอดภัยต่อชีวิตและทรัพย์สิน

เมื่อเน้นเพิ่มเติมในส่วนของกฎกระทรวงที่เกี่ยวข้องกับการตรวจสอบอาคารประจำปี การแจ้งเหตุและป้องกันไฟไหม้ในอาคาร และการอพยพหนีไฟ จะมีกฎกระทรวงที่สำคัญ ดังนี้

1. กฎกระทรวง ฉบับที่ 47 (พ.ศ. 2540) ออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 ซึ่งกำหนดให้มีการตรวจสอบอาคารประจำปีสำหรับอาคารสูง อาคารขนาดใหญ่พิเศษ โรงมหรสพ และอาคารที่ใช้เป็นที่ชุมนุมสาธารณะ โดยผู้ตรวจสอบอาคารที่ได้รับใบอนุญาต

2. กฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานในการบำรุงรักษาอาคารและอุปกรณ์ประกอบของอาคาร พ.ศ. 2548 ที่กำหนดมาตรฐานการบำรุงรักษาอาคารและอุปกรณ์ประกอบต่างๆ เช่น ระบบป้องกันอัคคีภัย ระบบลิฟต์ ระบบปรับอากาศ ฯลฯ เพื่อให้ใช้งานได้อย่างปลอดภัย

3. กฎกระทรวง ฉบับที่ 39 (พ.ศ. 2537) ออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 ที่กำหนดให้อาคารสูง อาคารขนาดใหญ่พิเศษ และอาคารชุมนุมคนต้องมีอุปกรณ์ สิ่งอำนวยความสะดวกและระบบความปลอดภัยเพื่อใช้ในการแจ้งเหตุเพลิงไหม้ การป้องกันและระงับอัคคีภัย

4. กฎกระทรวง ฉบับที่ 33 (พ.ศ. 2535) ออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 ที่กำหนดหลักเกณฑ์การออกแบบ การติดตั้งระบบป้องกันเพลิงไหม้ของอาคารบางประเภท รวมถึงการจัดเตรียมระบบหนีไฟ ทางหนีไฟ และแผนอพยพหนีไฟ

5. ข้อบัญญัติกรุงเทพมหานคร เรื่อง ควบคุมอาคาร พ.ศ. 2544 ซึ่งออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 ที่กำหนดหลักเกณฑ์เกี่ยวกับการป้องกันอัคคีภัย ระบบแจ้งเหตุเพลิงไหม้ ระบบหนีไฟ และการซ้อมอพยพหนีไฟสำหรับอาคารในเขตกรุงเทพมหานคร ซึ่งแต่ละจังหวัดอาจมีข้อบัญญัติท้องถิ่นในลักษณะนี้เช่นกัน

กฎหมายเหล่านี้มีจุดมุ่งหมายที่จะป้องกันและลดความเสียหายที่อาจเกิดจากเหตุเพลิงไหม้ในอาคาร โดยให้ความสำคัญกับการตรวจสอบอาคาร การติดตั้งและบำรุงรักษาระบบป้องกันและแจ้งเหตุเพลิงไหม้ รวมทั้งการเตรียมความพร้อมในการอพยพหนีไฟ ซึ่งเจ้าของอาคาร ผู้ครอบครองอาคาร และผู้ที่เกี่ยวข้อง ต้องศึกษาและปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด เพื่อความปลอดภัยต่อชีวิตและทรัพย์สินของผู้ใช้อาคาร

มีกฎกระทรวงที่ออกใหม่และเกี่ยวข้องกับการปรับปรุงอาคารเพื่อป้องกันอัคคีภัย คือ กฎกระทรวงกำหนดประเภท หลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการก่อสร้าง ดัดแปลง รื้อถอน หรือเคลื่อนย้ายอาคาร และการขออนุญาต พ.ศ. 2564 ซึ่งมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 18 มกราคม พ.ศ. 2565 โดยกฎกระทรวงฉบับนี้ได้ปรับปรุงและเพิ่มเติมข้อกำหนดเกี่ยวกับการป้องกันอัคคีภัยในอาคารให้มีความทันสมัยและสอดคล้องกับสภาพการณ์ปัจจุบันมากขึ้น

สาระสำคัญของกฎกระทรวงฉบับนี้ในส่วนที่เกี่ยวกับการป้องกันอัคคีภัย ได้แก่

1. กำหนดให้อาคารที่จะก่อสร้างหรือดัดแปลง ต้องได้รับการออกแบบให้มีระบบและอุปกรณ์ป้องกันและระงับอัคคีภัยที่มีประสิทธิภาพและได้มาตรฐาน

2. กำหนดรายละเอียดของระบบป้องกันอัคคีภัยที่ต้องติดตั้งในอาคาร เช่น ระบบแจ้งเหตุเพลิงไหม้ ระบบดับเพลิงอัตโนมัติ ระบบควบคุมควันไฟ เป็นต้น โดยแบ่งตามประเภทและขนาดของอาคาร

3. กำหนดให้มีการตรวจสอบและบำรุงรักษาระบบและอุปกรณ์ป้องกันอัคคีภัยอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้ใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพตลอดเวลา

4. กำหนดให้อาคารที่มีการใช้เป็นที่ชุมนุมสาธารณะ ต้องจัดให้มีแผนและการซ้อมอพยพหนีไฟ รวมทั้งจัดให้มีการฝึกอบรมด้านการป้องกันและระงับอัคคีภัยแก่ผู้ใช้อาคารด้วย

5. ปรับปรุงบทกำหนดโทษสำหรับผู้ที่ฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามข้อกำหนดในกฎกระทรวงนี้ให้มีความเหมาะสมและรัดกุมยิ่งขึ้น

การออกกฎกระทรวงฉบับใหม่นี้ แสดงให้เห็นถึงความพยายามของภาครัฐในการเพิ่มมาตรฐานความปลอดภัยด้านอัคคีภัยในอาคาร และส่งเสริมให้เจ้าของอาคาร ผู้ครอบครองอาคาร และผู้ที่เกี่ยวข้อง ตระหนักถึงความสำคัญของการป้องกันอัคคีภัยมากยิ่งขึ้น ซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงและความสูญเสียที่อาจเกิดขึ้นจากเหตุเพลิงไหม้ในอาคารได้อย่างมีประสิทธิภาพ

มีกฎกระทรวงที่ออกมาเพื่อบังคับใช้กับอาคารเก่าหรืออาคารที่มีอยู่เดิม เพื่อให้มีความปลอดภัยด้านอัคคีภัยมากขึ้น คือ กฎกระทรวงกำหนดประเภทและระบบความปลอดภัยของอาคารที่ใช้เพื่อประกอบกิจการเป็นสถานบริการ พ.ศ. 2555 ซึ่งมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 2 พฤศจิกายน พ.ศ. 2555

กฎกระทรวงฉบับนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อยกระดับความปลอดภัยด้านอัคคีภัยของอาคารที่ใช้เพื่อประกอบกิจการสถานบริการ เช่น สถานบันเทิง ร้านอาหาร ผับ บาร์ คาราโอเกะ ที่มีอยู่เดิมหรือที่จะเปิดใหม่ โดยมีสาระสำคัญดังนี้

1. กำหนดให้อาคารสถานบริการต้องมีระบบความปลอดภัย ได้แก่ ระบบระบายควัน ระบบแจ้งเหตุเพลิงไหม้ ระบบป้องกันเพลิงลุกลาม ระบบดับเพลิง ทางหนีไฟ และลิฟต์ดับเพลิง ตามขนาดพื้นที่ ความสูง และจำนวนคนในอาคาร

2. กำหนดคุณสมบัติของอุปกรณ์และระบบความปลอดภัย รวมทั้งมาตรฐานการติดตั้งให้เป็นไปตามมาตรฐานสากล เช่น NFPA

3. กำหนดให้มีการตรวจสอบและบำรุงรักษาระบบความปลอดภัยเป็นประจำทุกปี โดยผู้ตรวจสอบที่มีใบอนุญาต

4. กำหนดให้มีการจัดทำแผนและซ้อมอพยพหนีไฟอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง รวมทั้งจัดให้มีการฝึกอบรมด้านการป้องกันและระงับอัคคีภัยแก่พนักงานในอาคารด้วย

5. กำหนดระยะเวลาให้อาคารสถานบริการที่มีอยู่เดิมต้องปรับปรุงให้เป็นไปตามข้อกำหนดของกฎกระทรวงนี้ภายใน 1-3 ปี ตามประเภทของอาคาร

กฎกระทรวงฉบับนี้จึงมีความสำคัญในการยกระดับความปลอดภัยด้านอัคคีภัยของอาคารสถานบริการที่มีอยู่เดิม ซึ่งหลายแห่งมีความเสี่ยงสูงและเคยเกิดเหตุเพลิงไหม้ร้ายแรงมาแล้ว โดยจะช่วยให้อาคารเหล่านี้มีระบบป้องกันและระงับอัคคีภัยที่ได้มาตรฐาน และมีความพร้อมในการรับมือกับเหตุฉุกเฉินได้อย่างทันท่วงที